Türk Devletleri Teşkilatı’nın kısa tarihçesi
Nahcivan Anlaşmasıyla 3 Ekim 2009’da temelleri atılan Türk Devletleri Teşkilatı uluslararası örgütlerden biridir. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan teşkilatın kurucu üye devletlerdir. Türk Konseyi adıyla kurulan teşkilat sonraları Türk Keneşi olarak adlandırılsa da 12 Kasım 2021’de Türk Devletleri Teşkilatı adını aldı. Nahcivan Anlaşması ile katılımcı devletler arasındaki işbirliğinin arttırılması hedeflendi.
Anlaşmanın yapıldığı zirvenin ev sahipliğini, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev üstlenirken Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev ve Türkmenistan Devlet Başkanı Yardımcısı Hıdır Saparliyev de bu önemli zirvede yer aldılar.
Özbekistan o zamanki adıyla Türk Keneşi’ne 30 Nisan 2018’de katılım talebinde bulundu ve bu talep neticesinde 14 Eylül 2019’da tam üye oldu. Macaristan da 2018 yılında gözlemci olarak Türk Keneşi’nde yer aldı. Macaristan’ın ilerleyen yıllarda Türk Devletleri Teşkilatı’na tam üye olmak için başvuru yapması bekleniyor. 2020 yılında Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Emine Ceppar gözlemci olarak Türk Keneşi’nde yer almak istediklerini belirtti. Afganistan ise 3 Mayıs 2021’de gözlemci olmak için Türk Keneşi’ne resmi olarak başvurdu.
Nursultan Nazarbayev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önerisiyle Türk Keneşi ömür boyu onursal başkanı unvanını keneş üyelerinin oy birliği ile aldı.
12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul’daki Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda gerçekleştirilen 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi’nde, örgütün adı Türk Devletleri Teşkilatı olarak değiştirildi. Bu önemli kararların alındığı zirvede Türkmenistan’da gözlemci sıfatıyla teşkilattaki yerini aldı.
Türk Devletleri Teşkilatı’nın Genel Sekreterliği İstanbul’da, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı Ankara’da, Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de, Uluslararası Türk Akademisi ise Kazakistan’ın başkenti Nur-Sultan’da bulunuyor.
Türk Devletleri Teşkilatı; Genel Sekreterlik, Devlet Başkanları Konseyi, Dışişleri Bakanları Konseyi, Kıdemli Memurlar Komitesi, Aksakallar Konseyi, Sekreterya, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) ve Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), Uluslararası Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Vakfı, Türk Ticaret ve Sanayi Odası, Türk İş Konseyi, Göçebe Uygarlık Merkezi gibi önemli organlardan oluşuyor.
Türk Keneşi’nin resmî bayrağı 22 Ağustos 2012 tarihinde Bişkek’te toplanan 2. Türk Keneşi Dışişleri Bakanları toplantısında kabul edildi. Bu bayrak üye ülkelere (Özbekistan dışında) ait semboller içeriyor. Rengini Kazakistan bayrağından, ortasındaki güneşi Kırgızistan bayrağından, hilali Türk bayrağından, 8 köşeli yıldızı ise Azerbaycan bayrağından alıyor.
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türk Konseyi Dönem Başkanlığını yapıyor. Türk Konseyi Sekreteryası’nın Genel Sekreterliği görevinde ise Baghdad Amreyev bulunuyor. Türkiye Cumhuriyeti Eski Meclis Başkanı ve Başbakanı Binali Yıldırım’da son zirvede Aksakallılar Başkanı seçildi.
Muhammed Işık – gercektarih.com.tr