Ege’de antik dönemde deprem: 2 bin yıl önce Batı Anadolu’yu sarsan felaket

Manisa’nın Yunusemre ilçesindeki Aigai Antik Kenti’nde sürdürülen kazılarda, milattan sonra 17 yılında meydana gelen ve 12 antik kenti yerle bir eden büyük depreme dair önemli bulgular ortaya çıktı. Antik yazarların “Batı Anadolu’nun en büyük felaketi” diye tanımladığı bu sarsıntının ardından, Roma İmparatoru Tiberius’un sağladığı yardımlara teşekkür edilen yazıt, bölgenin deprem geçmişinin binlerce yıl öncesine uzandığını kanıtlıyor.

AİGAİ ANTİK KENTİ’NDE TARİHİ KEŞİF

M.Ö. 8. yüzyılda kurulan Aigai, 2004 yılından bu yana yapılan kazılarla tarihî zenginliklerini gün yüzüne çıkarıyor. Kentte bulunan iki dilli (Latince ve Eski Yunanca) yazıt, depremin yıkıcı etkilerini ve sonrasında yapılan imar çalışmalarını detaylı şekilde anlatıyor. Kyme’den Philadelphia’ya kadar uzanan 150 kilometrelik hat üzerinde 12 kentin yıkıldığı, Sardeis’e 10 yıl, diğer kentlere ise 5 yıl vergi muafiyeti tanındığı bilgisi yer alıyor.

ANTİK YAZARLARIN TANIKLIĞI

Romalı yazar Yaşlı Plinius, bu depremi “İnsanoğlunun gördüğü en büyük deprem” olarak nitelendirirken, Tacitus ise insanların ovalara kaçtığını, yerin yarılarak insanları yuttuğunu aktarır. Bu anlatımlar, dönemin felaket algısını ve depremin büyüklüğünü gözler önüne seriyor.

MERKEZ ÜSSÜ MANİSA OLASILIĞI

Aigai Kazı Başkanı Prof. Dr. Yusuf Sezgin’e göre, antik kaynakların özellikle Sardeis ve Magnesia Spilos’taki ağır yıkıma vurgu yapması, depremin merkez üssünün Manisa civarında olduğuna işaret ediyor. Kentlerin taş yapılarının yıkılması, depremin 7’nin üzerinde bir büyüklükte gerçekleşmiş olabileceğini gösteriyor.

ROMA İMPARATORU’NA ŞÜKRAN

Deprem sonrası yeniden inşa edilen 12 kent, Roma’ya giderek İmparator Tiberius’un bronz heykelini yaptırdı. Heykelin kaidesinde, her kentin sembolik bir insan figürüyle tasvir edilip isimlerinin işlendiği görülüyor. Aigai, bu tasvirlerde elinde yunus tutan bir kadın olarak betimlenmiş.

DEPREM HAFIZASININ KORUNMASI

Prof. Dr. Sezgin, antik çağda yazıtlar ve anıtlarla yaşanan felaketlerin toplum hafızasında canlı tutulduğunu, bu uygulamanın günümüzde de önemini koruduğunu belirtiyor. Ona göre, yıkıntıların bir kısmının yerinde bırakılması, gelecek nesillere depremin boyutlarını hatırlatmak açısından etkili olabilir.

AİGAİ’NİN KÖKLÜ TARİHİ

Manisa’nın Köseler Köyü yakınında yer alan Aigai, Herodot’un bahsettiği Batı Anadolu’daki 12 Aiol kentinden biridir. Hellenistik dönemde önemli bir ticaret merkezi olan kent, Roma egemenliğinde de varlığını sürdürdü. M.S. 17 depremiyle ağır hasar gören Aigai, 3. yüzyılın sonlarında terk edildi, 12. yüzyıl sonlarında ise yeniden iskân edildi.

Gercektarih.com.tr