Ukrayna’da anıtlar üzerinden tarihle hesaplaşma: Rus ve Sovyet mirası heykel ve semboller sökülecek

Ukrayna’nın başkenti Kiev, kültürel hafıza ve tarih politikaları açısından dikkat çeken bir karara imza attı. Kiev Şehir Konseyi, Sovyetler Birliği ve Rus tarihiyle ilişkilendirilen çok sayıda anıt ve sembolik unsurun kamusal alandan kaldırılmasını öngören kapsamlı bir düzenlemeyi kabul etti. Karar, yalnızca güncel siyasal gerilimlerin değil, aynı zamanda Ukrayna’nın uzun süredir devam eden kimlik ve tarih inşası sürecinin bir yansıması olarak değerlendiriliyor.

KARARIN KAPSAMI: SANATÇILAR, YAZARLAR VE SEMBOLLER

Kabul edilen düzenleme kapsamında, aralarında edebiyat, müzik, resim ve siyaset alanlarında tanınmış isimlerin de bulunduğu yaklaşık 15 anıt ve hatıra unsurunun sökülmesi planlanıyor. Bu isimler arasında dünya edebiyatının önemli figürlerinden yazar Mihail Bulgakov, besteciler Pyotr Çaykovskiy ve Mihail Glinka, ressam Viktor Vasnetsov ve siyasetçi Dmitriy Manuilskiy yer alıyor. Ayrıca Rus şiirinin önde gelen isimlerinden Anna Ahmatova’ya ait anıtın da kaldırılması gündemde.

Kiev’in bu yöndeki adımı, yalnızca bireysel sanatçı ve düşünürlere yönelik bir tasarruf olarak değil, Rusya ve Sovyetler Birliği ile kurulan tarihsel bağların kamusal alanda temsil edilme biçiminin köklü biçimde yeniden ele alınması olarak okunuyor.

SOVYET MİRASIYLA SEMBOLİK KOPUŞ

Turkrus.com’da yer alan düzenleme yalnızca heykellerle sınırlı değil. Kiev’in Sovyet dönemindeki “kahraman şehir” unvanını simgeleyen beş köşeli yıldızlı işaretin ve Rusya ile ortak geçmişe atıfta bulunan çeşitli sembollerin de kaldırılması planlanıyor. Bu semboller, Sovyet ideolojisinin şehir mekânları üzerinden yeniden üretildiği unsurlar olarak görülüyor.

Ukrayna yönetimi, özellikle 2014 sonrası dönemde hız kazanan “de-Sovyetizasyon” politikalarıyla, Sovyet mirasının kamusal alandaki görünürlüğünü azaltmayı hedefliyor. Son karar, bu sürecin daha keskin ve kapsamlı bir aşamaya geçtiğini gösteriyor.

ANITLARIN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ: TARİH YENİDEN YAZILIYOR MU?

Pçhersk semtinde bulunan “Kurtarıcı askerler” anıtı için ise tamamen kaldırma yerine yeniden düzenleme yoluna gidilecek. Anıttaki Rusça yazılar Ukraynacaya çevrilecek, savaş tarihleri 1941–1945 yerine 1939–1945 olarak değiştirilecek. Ayrıca “Büyük Vatanseverlik Savaşı” ifadesi kaldırılarak yerine daha evrensel bir tanım olan “İkinci Dünya Savaşı” ifadesi kullanılacak.

Bu değişiklikler, tarih yazımında kullanılan dilin ve kavramların ideolojik yönünü ortaya koyuyor. Sovyet terminolojisinin terk edilmesi, Ukrayna’nın kendi tarih anlatısını küresel tarih perspektifiyle yeniden kurma çabasının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

TARİHSEL BAĞLAM: KÜLTÜREL MİRAS MI, SİYASAL SİMGE Mİ?

Uzmanlara göre Kiev’de alınan bu karar, kültürel miras ile siyasal semboller arasındaki sınırın ne kadar geçirgen olduğunu bir kez daha gösteriyor. Çaykovskiy veya Bulgakov gibi isimler dünya kültürünün parçası olarak kabul edilse de, Ukrayna’da bu figürlerin kamusal alandaki varlığı, Rusya’nın tarihsel ve kültürel etkisinin bir uzantısı olarak algılanabiliyor.

Bu durum, Doğu Avrupa’da sıkça görülen “anıtsal hafıza” tartışmalarını yeniden gündeme getiriyor. Hangi figürlerin hatırlanacağı, hangilerinin kamusal alandan çıkarılacağı sorusu, yalnızca tarihsel değil, aynı zamanda güncel siyasal tercihlerin de bir sonucu olarak şekilleniyor.

KÜLTÜREL HAFIZA VE GELECEK TARTIŞMALARI

Kiev Şehir Konseyi’nin kararı, Ukrayna’nın ulusal kimliğini yeniden tanımlama sürecinde kültür ve sanatın nasıl konumlandırıldığını göstermesi açısından önem taşıyor. Anıtların kaldırılması, bazı çevreler tarafından tarihsel kopuş ve kültürel silme olarak eleştirilirken; bazıları tarafından ise bağımsız bir ulusal hafızanın inşası için gerekli bir adım olarak savunuluyor.

Kaynak: Gercektarih.com.tr