Balıkesir’in deprem tarihi: 1898’de aynı gün üç büyük sarsıntı yaşandı

1577’DEN 1898’E KADAR ŞEHRİN KADERİNİ DEĞİŞTİREN BÜYÜK SARSINTILAR

Birinci derece deprem kuşağında yer alan Balıkesir, tarih boyunca birçok kez yerle bir oldu. Şehri çevreleyen aktif fay hatları, yüzyıllar boyunca hem merkezde hem de çevre ilçelerde ağır yıkımlara yol açtı. Uzmanlar, Balıkesir’in jeolojik yapısının ciddi risk taşıdığını belirterek geçmişte yaşanan büyük depremlerin bugün için de önemli bir uyarı niteliğinde olduğunu vurguluyor.

1577’DE 40 KİŞİ ÖLDÜ, CAMİLER YIKILDI

Osmanlı döneminde Karesi olarak bilinen Balıkesir’de, 1577 yılında meydana gelen şiddetli deprem şehrin ilk büyük felaketi olarak kayıtlara geçti. Çok sayıda ev yıkıldı, birçok yapı kullanılamaz hale geldi. En az 40 kişi hayatını kaybetti.

Fatih Sultan Mehmet’in vezirlerinden Zağanos Paşa tarafından yaptırılan tarihi külliye depremde büyük zarar gördü. Cami kubbeleri çatladı, minare devrildi, imaretin ahırı çöktü. Yıldırım Han Camii de ağır hasar aldı. Şehir halkı korkudan camilere giremediği için cuma namazlarını açık havada kıldı.

Zağanos Paşa Camii

19. YÜZYILDA ART ARDA SARSINTILAR

1850’de İzmir’de meydana gelen deprem Ayvalık’ta da hissedildi. 1862 ve 1867 yıllarında Balıkesir merkezde küçük sarsıntılar yaşansa da, 12 Mayıs 1884 depremi geniş bir alanda etkili oldu.

Deprem; Bandırma, Edirne, Çanakkale ve İstanbul’da hissedildi. Özellikle Bandırma’da ardı ardına gelen sarsıntılar ve yer altından gelen uğultular halkta büyük paniğe yol açtı. Vatandaşlar evlerini terk ederek geceyi kayalıklarda geçirdi.

1886 DURSUNBEY DEPREMİ: KÖYLER YIKILDI

26 Eylül 1886’da sabah saatlerinde meydana gelen deprem, Dursunbey ve çevresinde büyük yıkıma neden oldu. Yedi köy tamamen yerle bir oldu, İsmailler Köyü’nde tek bir ev bile ayakta kalmadı. Toplamda 119 ev yıkıldı. Deprem sonrası köy çevresinde yarıklar oluştu, kuru dere yataklarından kükürt kokulu sular çıktı.

Sultan II. Abdülhamid, depremzedelerin ihtiyaçlarının karşılanması için Hazine-i Hassa’dan yardım gönderdi. Çadırların yetersiz kaldığı yerlerde ormandan kesilen ağaçlarla kulübeler yapıldı. Depremzedelere yiyecek, giyecek ve barınma desteği sağlandı.

1898 BALIKESİR DEPREMİ: AYNI GÜN ÜÇ BÜYÜK SARSINTI

Balıkesir tarihinin en yıkıcı olayı, 29 Ocak 1898 Cumartesi günü yaşandı. Aynı gün içinde üç büyük deprem meydana geldi. İlk sarsıntı saat 15.30’da, ikincisi dört dakika sonra, en şiddetlisi ise akşam ezanına yakın bir saatte gerçekleşti.

Bu üçlü sarsıntı şehir merkezini adeta yerle bir etti. 2 bin 146 bina tamamen yıkıldı, 1999 bina ağır hasar gördü. 38 kişi hayatını kaybetti, 138 kişi yaralandı.

O dönemin Karesi Mutasarrıfı Ömer Ali Bey, yaşanan felaketi şöyle anlattı:

“İlk deprem uyarıcı gibiydi. Eğer birkaç saniye daha sürseydi nüfusun üçte ikisi enkaz altında kalacaktı. Bereket versin ki üçüncü depremde halk açık alandaydı.”

Deprem sırasında Fatma Kadın Hamamı çöktü. Ömer Ali Bey’in talimatıyla hamamın külhan kısmında açılan delikten 27 kadın sağ kurtarıldı.

DEVLET SEFERBER OLDU, YARALAR SARILDI

Sultan II. Abdülhamid’in emriyle özel bir deprem komisyonu kuruldu. Yaveri Ferik Vehbi Paşa bölgeye gönderildi. İstanbul’da “İane Komisyonu” adıyla yardım kampanyaları düzenlendi, toplanan yardımlar Balıkesir’e ulaştırıldı.

Kış mevsiminin ortasında gerçekleşen depremin ardından halk için 250 baraka ev yapıldı, evini onarmak isteyenlere 500 barakalık malzeme dağıtıldı. İstanbul ve çevre illerden gelen sağlık ekipleriyle geçici hastaneler kuruldu, yaralılar Bandırma üzerinden İstanbul’a nakledildi.

Depremin ardından kentin sembollerinden biri olan Zağanos Paşa Külliyesi’nin yeniden inşası için çalışmalar başlatıldı, ancak kaynak yetersizliği nedeniyle tamamlanması ileriki yıllara kaldı.

SARSINTILAR DURMADI

1899 yılının ocak ayında Avşa Adası’nda 28 evin hasar gördüğü bir deprem daha meydana geldi. Aynı yılın haziran, eylül, ekim ve aralık aylarında da Balıkesir ve çevresi yeni sarsıntılarla yeniden korku yaşadı.

BALIKESİR İÇİN TARİHSEL BİR UYARI

1577’den 1898’e kadar yaşanan büyük depremler, Balıkesir’in tarihindeki en acı afetler olarak kayıtlarda yer aldı. Uzmanlar, bu depremlerin kentin aktif fay hatları üzerinde bulunduğunu açıkça gösterdiğini belirtiyor.

Bugün yapılan çalışmalar, Balıkesir’in olası bir depremde ciddi risk taşıdığını ortaya koyuyor. Tarihten alınan derslerle afet bilincinin güçlendirilmesi ve kentsel dayanıklılığın artırılması gerektiği vurgulanıyor.

Kaynak: Gercektarih.com.tr