Moğol hakimiyetinin başlangıcı: Kalka Savaşı

Gazeteci ve araştırmacı yazar Mehmet Poyraz’ın “Moğolların Rus Zaferi Kalka Savaşı” başlıklı kitabı KDY yayınlarından okuruyla buluştu. Detay konu türündeki çalışmanın tanıtım metinde Kalka Savaşı ve söz konusu kitap hakkında şu ifadelere yer verilmektedir:

Ukrayna’nın Donetsk bölgesinde bulunan ve Azak Denizi’ne dökülen Kalka nehrinin yanı başındaki düzlükte, 1 Mayıs 1223 tarihinde gerçekleşen “Kalka Savaşı”, sonuçları itibariyle günümüze kadar sirayet eden meseleleri ortaya çıkarmıştır.

Kalka Savaşı’na giden sürecin hikâyesi Harezmşahlar Devleti Sultanı Alâeddin Muhammed’in ülkesinin topraklarında, Moğol tebaasından 450 Müslüman tüccarın öldürülmesi ve mallarının alıkonmasıyla başlamıştır. Buna hayli öfkelenen bozkırın yeni imparatoru Cengiz Han önce Sultan Alâeddin Muhammed’in üzerine, ardından Harezmlilerin yeni sultanı Celâleddin’e sınır tanımayan Moğol savaşçılarını yollar. Buhara’dan Kafkasya’ya buradan da Anadolu’ya sıçrayan dehşetli kovalamacının etkisi uzun yıllar sürecektir.

Anayurtlarından, kendilerini kızdıran Harezmlilere bir ders vermek üzere yola çıkan ve birliklerinin yarısını Türkmenler ile diğer Türk boylarının oluşturduğu Moğol Savaşçılarının ilerleyişi, liderleri Cengiz Han önderliğinde Buhara’yı ele geçirdiklerinde bambaşka bir şekil alır.
Buhara’dan sonra Kafkasya’nın topraklarını adeta elekten geçirir gibi, gerçekleştirdikleri korkunç katliamlarla havalandıran Moğollar, toz bulutlarını kanla sulayarak bölgenin kırmızı renkte bir çamur deryasına dönüşmesine neden olurlar.

Gürcistan, Azerbaycan ve İran topraklarında dehşet dolu yürüyüşlerini sürdüren Cengiz Han’ın inanmış savaşçıları, ilerledikleri Deşt-i Kıpçak’ta Kıpçakların yani soydaşlarının hayli güçlü ve etkili olduklarını da fark ederler. Önce Kıpçakları yurtlarından süren, ardından Rusları boyundurukları altına alan Moğolların, bu sonuncu eylemleri için savaşmaları gerekiyordu. Öyle de yaptılar.
Moğolların sürdüğü Kıpçaklar, bazen dost, bazen düşman oldukları Ruslara, yeni düşmanlarına karşı ittifak yapma önerisini götürdüler. Rus knezleri arasında kabul gören ittifak ruhunun hayata geçirilmesine karar verildi.

Tarafları Moğollar ile Rus-Kıpçak orduları olan Kalka Savaşı üç gün sürerken, Güney Rusya’daki hâkimiyeti elinde bulunduran ve Kuzey Rusya’daki Ruslar üzerinde tahakküm kuran knezler ile çok sayıdaki soylu Rus hayatını kaybeder. Böylelikle Rusya topraklarındaki güç kuzeydekilerin eline geçerken, güneydekilerin ise Moskova’ya biat etmek zorunda kalacakları dönem başlamış olur.
Kalka Savaşı’nı ağır bir mağlubiyetle kaybeden Rusların içerisinde güç dengesi değişmiş, sahaya yeni oyuncuların, Moğolların da gelmesiyle Deşt-i Kıpçak toprakları bambaşka bir hale bürünmüştür.

Moğolların istilası sadece Doğu Avrupa’da, diğer adıyla Deşt-i Kıpçak coğrafyasında dengeleri değiştirmemiştir. Bozkırdan gelen fırtınadan Selçuklular da etkilenir. Harezmliler üzerinden Selçuklular yıkıma doğru giderken bozkırın fırtınası Osmanlı Devleti’nin ortaya çıkmasını sağlayacak tohumları Anadolu’ya savurmaktadır.
Kitabın yazarı, Türkistan, Kafkasya, Rusya ve Doğu Avrupa üzerine yaptığı çalışmalarıyla bilinen gazeteci ve araştırmacı yazar Mehmet Poyraz’ın daha önce kaleme aldıkları gibi, bu çalışması da detay konu türündedir.

Kalka Savaşı’nın, Türkiye’de ilk defa “Moğolların Rus Zaferi Kalka Savaşı” başlığıyla kitap haline getirildiği elinizdeki eser, her ne kadar Moğol-Rus tarihi üzerine olmasa da, savaşın detaylarını ihtiva etmesi nedeniyle bu iki topluluğa dair önemli bilgileri barındırmaktadır.

TEMİN:

https://www.kitapyurdu.com/kitap/mogollarin-rus-zaferi-kalka-savasi/584366.html