Siyonizm öncesi milliyetçilik ve sosyalizm

(Gerçek Tarih) – Kudüs İbrani Üniversitesi’nde uzun yıllar dersler verip çalışmalar yapan ve aynı üniversitede Rus ve Slav Çalışmaları Bölümünü’nün kurucuları arasında da yer alan Prof. Jonathan Frankel’in (1935-2008) “Kehanet ve Siyaset/Sosyalizm, Milliyetçilik ve Rusya Yahudileri 1862-1917” başlıklı kitabı ilk defa Türkçeye çevrildi. Doğu Avrupa Yahudilerinin tarihine yeni bir katkı olarak işaret edilen kitap, Hece Yayınları’ndan 2022’nin eylül ayında konunun ilgilisine sunulmak üzere raflardaki yerini aldı. Söz konusu kitap Yahudi tarihine özellikle 19.yüzyıla başka bir bakış açısı getirmektedir. Öte yandan 20.yüzyıla gelindiğinde ise Yahudi dünya görüşü bambaşka yöne evirilmiştir. Haklarını korumak adına yola çıktıklarında milliyetçi ve sosyalist hüviyetiyle hareket eden Yahudiler 1. Dünya Savaşı’nın sonunda siyasi anlamda farklı bir zeminde söylemlerini geliştirmeye başladılar. Önceleri ABD’deki Yahudi işçi hareketiyle Rusya’da Yahudilere yapılan zulümler gündem olurken şimdi ise Filistin’de bir devletin kurulmasına fazla bir şey kalmamıştır. -Bu fikir elbette son yıllarda vardı, fakat şimdi zirveye gelmişlerdir.- Milliyetçilik ve sosyalizmi de kendilerine göre uyarlayan Yahudiler bundan böyle sıkı bir şekilde Siyonizm hareketi içerisindedir. Şu an İsrail’e baktığımızda dini temeller üzerinde kurulmuş gibi. Evet, “din” dedik. Peki, ya öncesi? İşte bu sorunun ve diğer soruların yanıtı bahsini ettiğimiz kitapta.
“Kehanet ve Siyaset/Sosyalizm, Milliyetçilik ve Rusya Yahudileri 1862-1917” adlı kitabın tanıtım metninde ise şu ifadeler yer alıyor:
“Günümüz İsrail devletinin anayasal dili olan İbranice ve temsil ettiği kültürün yanı sıra, Eski Dünya’da binlerce yıl sürgün azınlık topluluklar hâlinde yaşamış Yidiş dili ve kültürünü de muhafaza etme mücadelesi veren Avrupa Yahudileri, asimilasyon tehdidiyle birlikte Fransız Devrimi’nin yarattığı, sonrasında 19. ve 20. yüzyılda ulus devletlere ilham kaynağı olmuş milliyetçilik rüzgarından etkilenmiş, kendi ayınlanma sürecini de yürüterek, Rusya merkezli Avrupa devrim süreçlerinde de tüm diğer halklarla birlikte etkin olarak yer almıştır.
19.yüzyıl Avrupa’sına damgasını vuran pogrom ve katliamlarla birlikte içlerinde yeşerttikleri teolojik inançları olan “vaat edilmiş topraklar” fikriyle göç ederek ulusal bir birliktelik hayalî üzerine partiler kurmuş, çeşitli yayın organları çıkartmış, birbirlerine mektuplar yazmış, düzenledikleri konferans ve kongrelerde çetin tartışmalar yaşamışlardır. Yeni Dünya Amerika ve Filistin toprakları, kitlesel göç hayallerinin öncelikli hedefleri olmuş ve göç ederek koloniler kurdukları bu toprakların kendi öznel koşullarına göre politik tavırlar geliştirmişlerdir.
Kendilerine özgü sosyalizm anlayışlarına milliyetçi unsurlar da ekleyerek ulusal birliktelik kavramına yoğunlaşmışlar, kendi aydınlarının tabiriyle “yeniden dirilecekleri” bir ülke arayışına girişmişler ve Siyonizm fikrini yaratmışlardır.
Jonathan Frankel’ın 1862-1917 yılları arasında Rusya ve Kıta Avrupa’sında yaşayan Yahudilerin siyasi gelişimi, dönüşümü ve göç hareketliliğini birinci elden kaynaklarla aktarmaya çalıştığı bu akademik çalışma Moses Hess, Aron Liberman, Chaim Zhitlovsky, Nachman Syrkin ve Ber Borochov gibi Yahudi siyasi önderlerin kendi dönemlerinde yarattığı siyasi deneyimlere odaklanırken, farklı siyasi ideolojiler, sendikalar ve parti örgütlenme süreçleri ışığında ortaya çıkan Siyonizm fikrine ve günümüz İsrail Devleti’nin kuruluş sürecine nasıl zemin hazırlandığına ışık tutmaktadır.”

gercektarih.com.tr