Türk mitolojisinde güneş ve ay

Her toplum, kendi kültürel yaratım vesikalarını bir yansımada toplar. Bu yansımalar yazının icadından önceye dayanır ve yazının yeteri kadar yaygınlaşmadığı yerlerde vücut bulur. İnsanların kendi sözlü vesikaları, onların toplumsal miraslarına dönüşür. Nitekim arkaik toplumlardan bugüne gelen sözlü anlatım ürünü birçok kültürel mirasla karşılaşırız. Şüphesiz ki bunları bir başlık altında toplayacak olsak mitolojiler bu mirasların temellerini oluşturur. Kuşaktan kuşağa antropolojik bir kültürle aktarılan bu sözlü miraslar, aynı zamanda toplumun canlı organizmalarıdır. Çünkü bu miraslar, o toplumun düşüncelerini ve kültürel ögelerini yansıtmakta ve toplumun gelişen ve değişen değerleri ile yeniden biçimlenmektedir. Hele ki bu durum geleneksel yapısını koruyan toplumlarda daha da önem arz etmekte ve ortak hareket etme duygusu ve bilincini doğurmaktadır.

Mitler, günümüz toplulukları tarafından arkaik toplumlarla eşleştirilse de aslında bu doğru bir önerme değildir. Söz konusu mitler, toplumun ortak değerlerini kapsayan soyut özelliklerinin yanı sıra görsel olgu niteliği ile toplumların kültürel yapılarını anlamlandırmada da oldukça kıymet taşır. Arkaik toplumlarda mitlerin ana teması olağanüstülük içerirken, çok sonraları yerini destan ve halk hikâyelerine bırakır. Günümüz toplumlarında ise sosyo-kültürel faaliyetlerde karşımıza simgesel ve düşünsel anlatılarda çıkmaktadır. Bununla birlikte, mitler toplumun ortak hareket etme duygusunu tetikleyici esasları içerir ve toplumsal kimliğin inşasında güçlendirici bir etkiye sahiptir. Bu canlı organizma, aslında değişen ve dönüşen insanın düşünsel evriminde kendini yenilemektedir.

BAŞAK KUZAKÇI

DEVAMI GERÇEK TARİH DERGİSİ ŞUBAT 2022 SAYISINDA