Reddit place yahut dijital kaos

Bir taş, ardından bir taş daha, elden ele, gayretten gayrete, her birini başka bir elin taşıdığı taşlar ile bir yapı inşa edelim. Planı anlık ilhamlara, gayreti ise bir tür oyuna benzesin bu yapının. Şöyle kültürel bir insanlık mirası olarak da her gelen geçenin istediği yere kendi taşını kondurabilme hürriyeti olsun. Bir an düşünelim, bizi bekleyen manzara nedir?

Reddit platformu son günlerde yukarıda tarifini verdiğim manzaraya benzer dijital bir saha oluşturdu. Dünyanın her köşesinden insanlar bu dijital sahaya teknik bir maharet olarak pikseller vasıtasıyla imgelerini işlemeye koyuldu. İlk başta cılız, biraz da kendi hudutlarını muhafaza eden bu eylem, insanlığa dair imgelere bir ifade sahası oldu… İlk bakışta güzel, dijital dünyanın renkli ikliminin bir panoraması olan bu saha, insandan insana garip bir hürriyet duygusu, bir ifade biçimi olarak aktarılmaya başlanınca, kaos da kaçınılmaz oldu. Reddit’in bu dijital sahasında kimileri dijital bir vandalizm olarak piksel piksel işlenen imgelere saldırmaya başladı, kimileri de müdafaa ve karşı saldırıya geçti. Bir curcuna rengarenk pikseller arasında insanlığın her daim kaosa temayül eden fıtratı misali büyüdükçe büyüdü.

Mutabık kalınmadı. Amacı farklı imgelerle bir mozaik yaratılması olan bir sahada imgesel bir mutabakat mevzubahis olamazdı zaten. Sanatın -ki eğer Reddit’in açtığı bu sahayı sanat ile ilişkilendirirsek- her daim değişime açık kapıları ardından insanın ifade arzusunu çağıran bir yanılsamaydı bu. İnsanın maharetleri bir çırpıda yok sayan bir sosyal hayatta yitip giden konumunun pikseller arası ifade cereyanlarında kendisine yeni imkanlar bulmasının dahice -ki ne kadar dahice olduğu da tartışmaya açıktır- bir teşekkülüydü.

Nitekim piksellerle oluşturulan imgeleri sahiplenme güdüsü de baş gösterince iş farklı bir boyuta evrildi. Bir tür savaş, bir tür koruma güdüsü doğdu bu mecraya dahil olanlarda. Bu sahiplenme ve insandaki ezeli yıkıcılık bir tür piksel şiddetiyle kendisini göstermeye başladı. “İfade” ile yukarıda da bahsettiğim “vandalizm” karşı karşıya geldi. Tezatların birbirini şartlayan, yeniliklere açık, her biçimi bir şekilde harmanlayan ve besleyen yapısı kayboldu.

Sanat eseri ve sanatçı biriciktir biliriz. Eğer bu sahada kolektif sanatın amaçlandığı söylenirse bu bir masaldan ibarettir. Kolektif sanat birbirleriyle irtibatlı şuurları da beraberinde getirmektedir çünkü. Bu sahanın propagandaya açık bir boyama defteri olduğunu söylemek, insandaki estetik hislere ait izanının hakkını peşin peşin teslim etmektir zannımca. Biricik olanı ve mahareti, tabiri caizse RGB (Red, Green, Blue) denilen bu üç rengin elle tutulamayan serbestliğine bırakmak ve bunu herkese açık ve nihayeti curcuna olan bir kısır döngüye hapsetmek ne denli doğrudur? Düşünmeli.

Yine de tüm iyi niyetimle Reddit platformundaki bu dijital aksiyonu bir oyun, bir eğlence vesilesi, bir aktivite olarak görmek istiyorum. Ama geliyor, bu mesele de NFT’ye dayanıyor. Sanat hayli zamandır kapitalizmin pençelerinde çırpınıyordu lakin artık ona belki de cebren giydirilmiş dijitalizm ile başka bir kapital algının ürünü olmaya başladı. En azından bizler bunu iyiden iyiye fark etmeye başladık.

Şu teşhisin çerçevesini kat’i çizgilerle çizmenin vakti geldi; artık “sanatçı” ve “sanatçı olmayan” arasındaki ayrımın daha ciddi bir tasnife muhtaç olduğunu bildiğimiz bir çağdayız. Sanatın herkes için olduğu malum… Ama herkesin sanatçı olamayacağını sanatı korumak adına bir kez daha söylemek gerekiyor. Yoksa dijital boyama defterlerinin arasından seçtiğimiz imgeler, gelecekte; “Bir zamanlar sanat diye bir şey varmış…” minvalinden bir lakaytlığa dönüştüğünde iş işten geçmiş olacaktır. Bu aktiviteler, dijital eylemler, beş dakika ara ile konulacak bir tek piksel ile gözümüzün yanıp sönmesini algılamakta yetersiz olduğunu bildiğimiz ekranlar ile kurulan suni ilişkiler ve mekanik, işlevselliğini birbiriyle ancak etkileşim halinde bulunduğunda fark edebilen emekler, “ortak bir gayret”  ve “aktivite” kisvesine bürünmüş yumuşatılmış, karikatürize edilmiş kaostur ancak…

Ortak bir gayret demişken, en başında misalini verdiğim manzaranın akıbeti mi? Varın bu söylediklerimden sonra o taş yapıdan bir curcuna halinde kalkan tozu toprağı sizler düşünün.